Polaryzacja uwagi w przedszkolu Montessori – Kluczowy moment w rozwoju dziecka
Czy Twoje dziecko potrafi skupić się na jednej rzeczy przez dłuższy czas? A może często zmienia aktywności, szukając czegoś, co naprawdę je pochłonie?
W przedszkolu Montessori, polaryzacja uwagi jest czymś, czego nie możemy przeoczyć. To moment, kiedy dziecko w pełni angażuje się w aktywność, pozwalając sobie na głębokie zanurzenie się w procesie, który nie tylko rozwija zmysły, ale również kształtuje jego zdolności poznawcze i emocjonalne. Jest to punkt zwrotny, który ma ogromne znaczenie w jego rozwoju osobowościowym.
Maria Montessori dostrzegła, że gdy dziecko jest w pełni skoncentrowane, osiąga nie tylko głębsze zrozumienie materiału, ale również wewnętrzną równowagę, o którą chodzi w jej pedagogice. To właśnie w tym stanie pełnej koncentracji dziecko rozwija swoje zdolności, odkrywa nowe możliwości, a jednocześnie staje się bardziej zrównoważone emocjonalnie. Polaryzacja uwagi staje się momentem, w którym dziecko przestaje być rozproszone, pozwalając na harmonijny rozwój.
Słynny przykład Marii Montessori
„Zaobserwowałam pewnego razu 3-letnią dziewczynkę całkowicie pogrążoną w zajęciu polegającym na dopasowaniu cylindrów do właściwych otworów w drewnianym bloku. Był to rodzaj ćwiczenia zmysłów. Wyraz twarzy dziecka świadczył o tak intensywnej koncentracji uwagi, że doznałam objawienia – napisała w swych późniejszych pracach autorka. Montessori próbowała przerwać pracę dziecka, lecz nic nie zdołało oderwać dziewczynki od zajęcia. Montessori przeniosła małą z krzesełkiem na stół, poprosiła inne dzieci o zaśpiewanie piosenki. Ale dziewczynka pewnie trzymała swoją tacę na oparciu małego wiklinowego krzesełka i dalej wykonywała ćwiczenie. Zanim dziecko skończyło czynność, Montessori naliczyła 44 powtórzenia. Przy tym zauważyła, że dziewczynka czyniła to niezależnie od zainspirowanego przez Montessori rozproszenia. Nie widać było też po niej zmęczenia, lecz rozejrzała się wokół siebie zadowolona, jakby przebudziła się ze spokojnego (pokrzepiającego) snu.”
(M. Miksza, Zrozumieć Montessori)
W tej scenie Montessori pokazuje, jak silne i intensywne może być zaangażowanie dziecka w jedną aktywność. I to nie tylko w wyniku wykonywania czynności, ale także w jego sposobie myślenia. Dzięki pełnemu skupieniu, dziecko zrealizowało zadanie w sposób pełny, bez pośpiechu i zmęczenia.
Polaryzacja uwagi przebiega przez trzy kluczowe etapy:
Etap przygotowawczy – dziecko szuka, testuje i sprawdza. W tej fazie może nie być pewne, którą aktywność wybrać, ale to właśnie wtedy rozpoczyna swoją podróż do pełnej koncentracji.
Etap „wielkiej pracy” – to moment pełnej koncentracji, kiedy dziecko angażuje się w jedną czynność, zapominając o wszystkim dookoła. To kluczowy moment, w którym dziecko całkowicie oddaje się zadaniu.
Etap spokoju – końcowy etap, w którym dziecko czuje satysfakcję z ukończonego zadania, porządkuje myśli i emocje. To także moment odpoczynku, który pozwala dziecku przejść do kolejnych wyzwań.
Każdy z tych etapów jest równie istotny, ponieważ prowadzą do wewnętrznej równowagi dziecka, którą Montessori nazwała „normalizacją”. To w tym momencie dziecko staje się bardziej zrównoważone, spokojne i gotowe na nowe wyzwania. Osiąga stan, w którym rozwój osobisty nie jest już tylko procesem zewnętrznym, ale staje się integralną częścią jego psychicznych i emocjonalnych zdolności.
Dlaczego nie możemy zakłócać procesu polaryzacji uwagi?
To, co naprawdę ma znaczenie w pracy z dziećmi, to nie tylko zapewnienie im odpowiednich materiałów i aktywności, ale także przestrzeni, w której mogą one przejść przez proces pełnej koncentracji. Kluczem do sukcesu jest nie zakłócanie tego momentu. Próba przerywania pracy dziecka, zadawanie pytań, czy zbyt intensywne obserwowanie może zakłócić jego naturalny proces koncentracji.
Polaryzacja uwagi to kluczowy element w przedszkolu Montessori, który pozwala dziecku w pełni zaangażować się w aktywność, rozwijając jego zdolności poznawcze, emocjonalne i społeczne. Aby ten proces mógł przebiegać pomyślnie, niezbędne jest stworzenie dziecku przestrzeni, w której może w pełni skoncentrować się na pracy. Ważne jest, by nie zakłócać procesu koncentracji, ponieważ to w tych chwilach dziecko rozwija się najlepiej.