to różnego rodzaju przedmioty inspirujące dzieci do twórczego działania. Cechuje je prostota, estetyka i przemyślana konstrukcja. Każda pomoc zbudowana jest według zasady stopniowania trudności i zawiera możliwość samodzielnej kontroli dokonywanej przez dziecko.

Te specyficzne cechy dydaktycznych materiałów Montessori umożliwiają dziecku samodzielne działanie. Cały materiał jest ze sobą logicznie powiązany, stanowi integralną całość.

Każda grupa pomocy jest podstawą do następnych bardziej skomplikowanych i abstrakcyjnych działań. Zdobytą wiedzę dziecko potrafi wykorzystać w praktyce, np. ćwicząc z materiałem kształcącym wrażliwość na barwy przenosi umiejętność rozróżniania kolorów na swoje działania w otoczeniu.

Działy programu Montessori:

Dział I – Praktyczne życie

Dział II – Sensoryka 

Dział III – Edukacja matematyczna 

Dział IV – Edukacja językowa 

Dział V – Kultura – Rola 

Jest pomocnikiem, doradcą oraz sługą dziecka w jego drodze do dorosłości. Obserwuje, podpowiada, ale nie przejmuje aktywności za dziecko, nie narzuca swojej obecności.

Pokazuje jak posługiwać się pomocami, jakie mają one przeznaczenie, jak o nie dbać. Pomaga gdy jest o to poproszony. Pomaga, ale nie wyręcza.

Daje dziecku możliwość doświadczania. Pokazuje i pozwala spróbować.

Czeka na sygnały od dziecka i reaguje na nie. Nie krytykuje, nie poprawia – pokazuje. Nie musi chwalić. Wystarczy, że całym sobą pokazuje, że akceptuje poczynania dziecka.

Nauczyciel wprowadza reguły funkcjonowania grupy. Wspólnie z dziećmi ustala zasady pracy. Później pilnuje by były one przestrzegane.

Ważne jest jego zachowanie, to jak się wyraża. Dzieci będą go naśladować. Gdy wychowawca mówi cicho i dzieciom łatwiej się wyciszyć. Nauczyciel ma indywidualny kontakt z każdym dzieckiem. Prowadzi obserwacje każdego dziecka, aby wiedzieć czemu poświęcić więcej uwagi, dążąc do harmonijnego rozwoju dziecka.

Ważnym elementem w pracy nauczyciela Montessori jest cisza, która przejawia się spokojem, dbałością o porządek, uważnością w działaniu, umiejętnością słuchania i taką organizacją pracy, która umożliwia dzieciom przeżycie polaryzacji uwagi – długotrwałej koncentracji nad zadaniem.

WOLNEGO WYBORU PRACY. W warunkach „przygotowanego otoczenia” dziecko może wybrać: przedmiot – materiał rozwojowy, dydaktyczny, miejsce (ma swobodę poruszania się), tempo i czas uczenia się – działania (ma swobodę dysponowania czasem), formę aktywności: indywidualną, partnerską czy grupową.

PORZĄDKU. Dzięki tej zasadzie dzieci uczą się, że każdy przedmiot ma swoje stałe miejsce, a po skończonych zajęciach należy zadbać o odłożenie z powrotem używanych przedmiotów. Zamiłowanie do ładu i harmonii porządkuje myśli i uczucia dziecka.

OGRANICZENIA. Określony materiał edukacyjny występuje w jednym egzemplarzu. Stwarza to okazję do rozwijania umiejętności czekania, cierpliwości. To dobra lekcja dla formowania charakteru. Dzieci poznają społeczne granice dla swojego działania.

Uczą się też zachowania reguł społecznych: nie rań innych (ani słowem ani czynem), nie niszcz – szanuj przedmioty w twoim otoczeniu, nie przeszkadzaj – szanuj pracę swoją i innych, szanuj prawa innych osób.

WOLNOŚĆ DZIAŁAŃ KAŻDEGO DZIECKA OGRANICZONA JEST WOLNOŚCIĄ INNYCH DZIECI.

Uczy się ono dostrzegania tego, że nie jest samo, że obok pracują inni. Nie może rozpraszać ich mówiąc głośno, biegając lub hałasując. Do takiej pracy przygotowują ćwiczenia ciszy, ułatwiające koncentrację.

Każde dziecko jest inne i rozwija się w swoim indywidualnym rytmie. Dlatego w przedszkolu Montessori dzieci pracują według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których są już gotowe. Zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, przy współpracy z Nauczycielami. Nauka opiera się na konkretnych doświadczeniach dziecka.Dziecko, które ma możliwość dorastania wśród ludzi respektujących jego prawa rozwojowe, rozumiejących i szanujących jego samodzielność osiąga wewnętrzną równowagę, jest spokojne, opanowane, wrażliwe na ład i porządek. Potrafi samodzielnie działać, ma poczucie własnej wartości

JAKIE JEST PODEJŚCIE DO ŚWIATA W EDUKACJI MONTESSORI?

Kiedyś świat zmieniał się powoli. Różnica między warunkami w jakich żyli rodzice, a tymi w jakich żyły ich dzieci nie była duża. Dziś postęp cywilizacji, techniki i wiedzy jest tak ogromny, a tempo zmian tak duże, że nie wiemy do jakiej przyszłości przygotowujemy dzieci. Wiedza, którą moglibyśmy im przekazać, z całą pewnością będzie dla nich w życiu dorosłym bezużyteczna.

Dlatego w pedagogice Montessori przygotowujemy dzieci do życia nie tylko poprzez wiedzę, ale przede wszystkim poprzez mądrość. Celem edukacji montessoriańskiej jest przygotowanie dzieci do samodzielnego myślenia, zaangażowania w to co robią, kończenia rozpoczętej pracy, umiejętnosci komunikacyjnych, umiejętnosci współdziałania z innymi. Chcemy wychować człowieka, który zna swoje prawa i respektuje prawa innych.

Współczesny świat promuje ludzi intensywnie dążących do osiągania celów, którzy wysoko stawiają sobie poprzeczkę. Jednak w tym świecie wielu tak zwanych ludzi sukcesu wiedzie życie skoncentrowane na współzawodnictwie zamiast na partnerstwie, relacje są zbudowane wokół hierarchii siły i wpływów. W świecie, w którym żyjemy, wielu ludzi, których uważamy za ludzi sukcesu, wykazuje tendencję do egocentryzmu, materializmu i nie są ani szczególnie szczęśliwi, ani nie wiodą zrównoważonego życia.

CO DAJE DZIECIOM EDUKACJA MONTESSORI?

W trakcie lat spędzonych w placówkach Montessori dzieci zdobywają ogromne poczucie własnej wartości, stają się niezależne, zdobywają przekonanie, że są zdolne do uczenia się nowych rzeczy, opanowywania nowych umiejętności, rozwiązywania problemów. Uczą się działania bez przemocy oraz pokojowego rozwiązywania konfliktów, jak przewodzić, a także jak być częścią zespołu. Uczymy je wspierać się nawzajem.

W edukacji Montessori staramy się przekazać dzieciom, że należą do tego świata, że są częścią czegoś większego niż one same, nie odbierając im jednocześnie poczucia własnej mocy oraz osobistej odpowiedzialności. Naszym celem jest zaszczepienie w nich zachwytu i ciekawości. Nie jest to czynione w sposób, który sprawia, że dzieci czują się małe i bezsilne, ale raczej poprzez uświadomienie, że każde życie ma wartość i każde życie ma cel. Nasze dzieci uczą się, że musimy odnosić się z szacunkiem do siebie nawzajem i dbać o świat, który nas otacza.

Dzieci Montessori uczą się, że ich pomysły mają wartość, a ich decyzje są ważne, że ludzie popełniają błędy, ale możemy z nich wyciągać wnioski. Uczą się, że musimy brać odpowiedzialność za nasze działania oraz – tam gdzie jest to możliwe – próbować naprawić skutki naszych błędów.Są to bardzo mocne lekcje, wykraczające daleko poza zwykłe zapamiętywanie faktów i formułek, oraz poza zakres zwykłego programu szkolnego.

Dzieci montessoriańskie potrafią słuchać, umieją też zadawać pytania, łatwo dopasowują się do zmian – są elastyczne w myśleniu i działaniu, rozwiązują złożone problemy, nawiązują pozytywne interakcje społeczne oraz przestrzegają zasad.

Są to jedynie niektóre z korzyści, zdobywanych przez dzieci dzięki Montessori.

Wszystkiemu temu towarzyszy słynne poczucie humoru dzieci montessoriańskich oraz tendencja by nie zachwycać się ślepo wszystkim, co pokazuje autorytet. One uczą się pytać o wszystko i każdego. Czasami zadają kłopotliwe pytania. Wśród montessoriańskich rodziców funkcjonuje stare powiedzenie: „Żeby wychować montessoriańskie dziecko, trzeba być odważnym rodzicem”. Te dzieci myślą i mówią za siebie. Tak naprawdę – one nie uważają się za dzieci.

• Dzieci uczą się wszystkiego, co dzieje się w ich otoczeniu
• Jeśli często krytykujesz dziecko, ono nauczy się oceniania innych
• Jeśli regularnie chwalisz dziecko, ono nauczy się doceniania
• Jeśli dziecku okazuje się wrogość, ono nauczy się walczyć
• Jeśli jest się uczciwym wobec dziecka, ono też będzie uczciwe
• Jeśli dziecko jest często wyśmiewane, stanie się osobą nieśmiałą
• Jeśli dziecko rozwija się w poczuciu bezpieczeństwa, nauczy się ufać innym
• Jeśli dziecko jest często oczerniane, rozwinie się w nim niezdrowe poczucie winy
• Jeśli pomysły dziecka są regularnie akceptowane, ono nauczy się czuć dobrze samo ze sobą
• Jeśli jest się przychylnym dziecku, ono nauczy się cierpliwości
• Jeśli dziecko jest wspierane w tym co robi, nabierze pewności siebie
• Jeśli dziecko żyje w przyjaznym środowisku i czuje się potrzebne, nauczy się znajdować miłość
• Nie mów źle o swoim dziecku, ani wtedy, gdy jest blisko, ani wtedy gdy nie ma go w pobliżu
• Koncentruj się na rozwoju tego, co dobre w twoim dziecku, tak, aby na to co gorsze nie starczyło już miejsca
• Słuchaj zawsze tego co ma do powiedzenia twoje dziecko, a gdy zbliży się do ciebie, by o coś zapytać lub coś skomentować, zawsze odpowiadaj
• Szanuj swoje dziecko nawet wtedy, gdy popełnia błędy. Naprawi je zaraz albo nieco później
• Bądź gotów pomóc dziecku, gdy czegoś poszukuje. Ale bądź również skłonny usunąć się w cień, gdy samo znalazło to czego szukało
• Gdy zwracasz się do swojego dziecka, rób to zawsze w najlepszy z możliwych sposobów. Daj jemu to co w tobie najlepsze

.

„Obaj chodziliśmy do szkoły Montessori. Uważam, że to właśnie było ważną częścią kształcenia, które nie kładło nacisku na podążanie za zasadami i nakazami, tylko prowokowało wewnętrzną motywację, zadawanie pytań o to, jak działa ten świat i robienie rzeczy trochę inaczej.” Larry Page i Sergey Brin – współzałożyciele Google

Książę William i książę Harry – z brytyjskiej Rodziny Królewskiej

Jeffrey Bezos – założyciel Amazon.com

Jimmy Wales – współzałożyciel Wikipedii

Katharine Graham – właściciel, Redaktor  „Washington Post”

Jacqueline Bouvier Kennedy Onassis – redaktor, była Pierwsza Dama

George Clooney – aktor

Will Wright – projektant The Sims

Anne Frank – autor książki „The Diary of Anne Frank”

Gabriel García Márquez – laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury

T. Berry Brazelton –  pediatra i autor wielu książek

Friedensreich Hundertwasser – austriacki malarz i architekt

John Bradshaw – psycholog i autor

Marcy Carcy – producent telewizyjny

1. Dlaczego do jednej grupy chodzą dzieci w jednym wieku?  Grupa zróżnicowana wiekowo swoją strukturą przypomina rodzinę i stwarza naturalne warunki do rozwoju społecznego i umysłowego dzieci. Umożliwia pobyt rodzeństwa w jednej grupie, co ma duże znaczenie w procesie adaptacji lub przy lękliwości dziecka młodszego. Jest doskonałym polem do nauki zachowań społecznych dla dzieci nieposiadających rodzeństwa. W takiej grupie tworzy się system opiekuńczości, w którym starsze przejawiają troskę o najmłodsze dzieci. Dzieci młodsze w razie trudności zwracają się nie tylko do nauczyciela, ale właśnie do starszych kolegów, chętnie ich naśladują, przejmują od nich wiedzę, umiejętności, doświadczenia, przyzwyczajenia.Przebywając w grupie zróżnicowanej wiekowo każde dziecko doświadcza różnych pozycji w grupie – od malucha, poprzez średniaka, aż do bycia starszakiem, co uczy życia i daje im wiele satysfakcji.
2. Co to jest praca własna? Praca własna to czas , kiedy dziecko poprzez indywidualną pracę rozwija zainteresowania zgodnie ze swoimi potrzebami oraz pragnieniami. Odbywa się ona w odpowiednio przygotowanym otoczeniu, z wykorzystaniem oryginalnych pomocy montessoriańskich oraz pomocy wykonanych samodzielnie przez nauczyciela.Dziecko samodzielnie decyduje o czasie, miejscu oraz formie pracy. Wybiera tę pomoc, która akurat w tym momencie odpowiada jego aktualnym zainteresowaniom.
3. Dlaczego w przedszkolu nie ma kar i nagród? Właściwie przygotowane otoczenie dydaktyczne eliminuje potrzebę stosowania systemu kar i nagród. Poprzez jasne wyznaczenie granic zachowania, porządek i aktywność opartą na jasnych zasadach pedagogicznych dzieci rozwijają samokontrolę, wewnętrzną dyscyplinę oraz szacunek do siebie i innych. Każda grupa przedszkolna wypracowuje również własne zasady grupowe w zależności od aktualnych potrzeb. Maria Montessori była zdania, że zarówno nagrody jak i kary obrażają dziecięcą godność. Ich stosowanie zaburza wewnętrzną motywację dziecka, czyniąc ją zależną od opinii z zewnątrz, a przecież nie o to chodzi w wychowaniu samodzielnego człowieka. Satysfakcja jaką odczuwa dziecko podczas zaangażowania w podjęte działanie jest wartościowszą nagrodą niż jakakolwiek pochwała czy podarunek.
4. Co to jest lekcja ciszy? Cisza nie jest aktywnością wymuszaną przez nauczyciela i nie ogranicza wolności dziecka. Celem lekcji ciszy nie jest bezcelowe zatrzymanie dzieci lecz pożyteczna praca dzieci nad samymi sobą, procesem doskonalącym ich duchowość i zachowanie. Nie jest krzykiem nauczyciela nakazującego nic nie mówienie, lecz staraniem się dzieci o osiągnięcie idealnego stanu bezruchu, koncentracji, precyzji i delikatności. Lekcje ciszy są charakterystycznym i bardzo cennym elementem metody dr Marii Montessori. Przeprowadzane są we wszystkich placówkach pracujących tą metodą. Ćwiczenia ciszy pomagają dziecku odnaleźć wewnętrzny spokój, ułatwiają skupienie, pozwalają na wyciszenie emocji oraz zwiększenie wrażliwości na bodźce. Lekcje ciszy uczą dzieci cierpliwości, otwartości na drugiego człowieka, współpracy z innymi dziećmi oraz przestrzegania umów i norm zachowania obowiązujących wszystkich członków grupy.Ćwiczenia ciszy przybierają różną formę, ale zawsze oparte są na wykonywaniu różnorodnych czynności bez wypowiadania słów. Np. podstawową zasadą ćwiczenia z elipsą jest to, że jeden element w środku elipsy może położyć tylko jedna osoba na raz. Nie może ona poprawiać tego, co już zostało ułożone przez innych. Reszta dzieci stoi lub siedzi na linii elipsy. Jest to wspaniała szkoła szacunku dla drugiego człowieka, którego czasem i tak musimy zaakceptować takim, jaki jest, choć to czasami trudne. Dziecko może dołożyć tylko do tego, co już jest, nie przekładając żadnego elementu. Kiedy skończy, daje kolejnemu dziecku wyraźny znak, np. dotyka jego ramienia. Inne propozycje ćwiczeń – lekcji ciszy:
   – dzieci spacerują po elipsie (wyraźnie widoczna na podłożu) przenosząc jakiś przedmiot np. flakonik z wodą, świecę w lichtarzu, szklaną kulkę na łyżce;
   – wsłuchiwanie się w odgłosy dobiegające z sali (np. tykanie zegara);
   – rozpoznawanie dotykiem przedmiotów o zróżnicowanej fakturze (szorstkich kamyczków, gładkich koralików, miękkich kłębków wełny itp.)
   – tworzenie kompozycji z materiału przyrodniczego (np. szyszek, kamyczków, liści itp.) przy nastrojowej, cichej muzyce relaksacyjnej;
   – malowanie farbami na jednym dużym arkuszu.
5. Co to jest krąg wdzięczności? Jest to czas kiedy spotykamy się w kręgu aby porozmawiać z kolegami i koleżankami za co jestem wdzięczny, podziękować za pomoc, za dobre słowo, za bycie razem, za wszystko co nas spotyka.
6. Co oznacza przygotowane otoczenie? Przygotowane otoczenie w pedagogice dr Marii Montessori to przede wszystkim miejsce nauki i rozwoju zharmonizowane z potrzebami dziecka. To środowisko wychowawcze, które stwarza optymalne warunki dla rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka. Maria Montessori rozpatrywała takie środowisko w trzech aspektach.Po pierwsze – jest to aspekt materialny, w skład którego wchodzi budynek przedszkolny, znajdujące się w nim meble i urządzenia oraz pomoce rozwojowe Marii Montessori. Sale montessoriańskie powinny być wyposażone w meble odpowiadające wzrostowi dziecka. Wszystkie przedmioty, a w szczególności pomoce rozwojowe muszą być uporządkowane zgodnie z zakresem nauczania, poukładane na otwartych półkach, w taki sposób, aby były dostępne dla każdego dziecka. Maria Montessori wskazywała, aby w pomieszczeniach znajdował się zlewozmywak, a na półkach stały przedmioty szklane, np. dzbanuszki służące do przelewania wody, bowiem dzieci używając ich uczą się równocześnie delikatnego obchodzenia z nimi.Drugim aspektem montessoriańskiego otoczenia jest aspekt strukturalno – dynamiczny. Są to przede wszystkim zasady i reguły pedagogiczne, zasady pracy z pomocami, zasady porządku i wolności w przygotowanym środowisku, jak i w relacjach między przedszkolakami, otoczeniem i wychowawcą.Trzeci element przygotowanego otoczenia to aspekt osobowy. W jego skład wchodzą: grupa dzieci różnorodna pod względem wieku, nauczyciel i rodzice. Różnorodność wiekowa przedszkolaków sprzyja uczeniu się oraz współpracy między nimi. Współpraca rodziców z przedszkolem ma na celu wspólne tworzenie dzieciom optymalnych warunków do rozwoju. Nauczyciel zaś, ma za zadanie stworzyć i zorganizować otoczenie tak, aby było zgodne z zasadami i wytycznymi zaproponowanymi przez Marię Montessori. Należycie przygotowane montessoriańskie otoczenie zapewnia dzieciom całościowy ich rozwój.
7. Co jest takiego wyjątkowego w metodzie Montessori? Edukacja Montessori to więcej niż metoda edukacyjna, to także filozofia rozwoju człowieka. Stanowi to wyraźny kontrast w stosunku do innych podejść w edukacji, zarówno tradycyjnych, jak i alternatywnych.

   Dr Montessori zaprojektowała materiały, których nie znalazła w żadnej innej pedagogice i dostosowała je do odpowiedniego etapu rozwoju dziecka. Ta niezwykła metoda stwarza bezpieczne, pełne miłości i radości środowisko, w którym dzieci nie tylko zdobywają fakty, ale raczej uczą się koncentracji, wytrwałości, samodzielnego myślenia oraz współpracy z innymi poprzez doświadczenia w swoim środowisku. Jej istotą jest pomoc każdemu dziecku w pełnym wykorzystaniu potencjału we wszystkich dziedzinach życia. Aby dziecko w pełni mogło rozwinąć ten potencjał fizyczny, intelektualny i duchowy, musi mieć wolność – wolność osiągniętą poprzez porządek i samodyscyplinę. W otoczeniu Montessori każde dziecko spotyka się z szacunkiem w środowisku stworzonym w celu zapewnienia indywidualnego komfortu, sukcesu i osiągnięć oraz rozwija się w niezależności i pewności siebie, co czyni tę metodę wyjątkową i ponadczasową.

   8. W jaki sposób możemy stosować metodę Montessori w domu? To pedagogika, która stawia na samodzielność. Dlatego w codziennym życiu należy ćwiczyć czynności dnia codziennego: Czynności samoobsługowe (rozbieranie się i ubieranie, mycie rąk, twarzy, zębów oraz kąpieli, obcinanie paznokci, składanie ubrań, odpinanie i zapinanie guzików, haftek, rzepów, zatrzasków, zamków, wiązanie sznurowadeł, nakrywanie do stołu, przygotowanie prostych posiłków, nalewanie, zamiatanie, czyszczenie butów.

   Uczmy dziecko pomocy, nie rywalizacji. Nie stosujmy kar i nagród, a satysfakcja z wykonanej pracy jest wystarczająca. Ćwiczenia praktycznego dnia odpowiadają naturalnej potrzebie dziecka, jaką jest aktywne, powtarzające się działanie. Polegają na wielokrotnym powtarzaniu czynności pozwalających na wykształcenie odpowiednich umiejętności do działania w życiu codziennym. Ważne jest by dziecko samo chciało działać w powtarzalny sposób i by sprawiało mu radość działanie powtarzane wiele razy. Dla dziecka najważniejsze jest działanie – nie cel, do którego to działanie prowadzi. Dzieci nie planują rezultatów działania, nie interesują się skutkiem swojej pracy, działają dla samego działania, chcą poruszać się w przestrzeni i wykonywać czynności wykorzystując przedmioty z otoczenia. Dlatego tak ważne jest aby dziecko miało możliwość kontynuacji tych działań w domu.
   Celem ćwiczeń dnia codziennego jest stopniowe uniezależnianie dziecka od dorosłych, podnoszenie pewności siebie oraz poczucia własnej wartości, rozwijanie poczucia odpowiedzialności za otoczenie, rozwijanie wewnętrznego porządku, kształtowanie właściwych postaw w życiu społecznym i kulturowym. Ważne jest, aby przedmioty, którymi posługuje się dziecko w ramach ćwiczeń praktycznego dnia były dostosowane do dziecka, wielkości jego ręki, siły i zakresu możliwości. Wszystkie przedmioty powinny być w zasięgu dziecka.

   Polecamy książkę pt. „Metoda Montessori w domu”?, której autorem jest Delphine Gilles Cotte. W książce znajduje się 80 zestawów do samodzielnego przygotowania przez rodzica. Każdy zestaw jest dokładnie opisany. Podany jest cel, na czym polega ćwiczenie i jak to przekazać dziecku. Wszystko jest pokazane przejrzyście.

   9. Czy i w jaki sposób moje dziecko dostosuje się później do funkcjonowania w innej placówce? Od początku funkcjonowania w placówce Montessori dziecko uczy się otwartości na świat, gotowości do nauki, podejmowania nowych wyzwań i pokonywania trudności. Kształtuje w sobie takie cechy jak: cierpliwość, szacunek, odpowiedzialność za siebie, innych ludzi i świat. Uczy się również przestrzegania i respektowania norm grupowych i społecznych. W związku z tym nie sprawia mu trudności wejście w nowe otoczenie, w nową sytuację np.: szkolną. Często dziecko traktuje to jako pozytywne doświadczenie i ciekawe wyzwanie. Łatwo też odnajduje się w nowych sytuacjach społecznych, ponieważ dobrze poznało czym jest pomaganie, wzajemna życzliwość, współpraca i współdziałanie. Z łatwością skupia uwagę i koncentruje się na zadaniach, ponieważ zostało do tego przygotowane.

   10. Czy dzieci w przedszkolu Montessori robią co chcą? W przedszkolu montessori szanujemy wolność i niezależność dzieci, ich samodzielność i kreatywność. Bierzemy pod uwagę ich potrzeby i zainteresowania. To wszystko przekłada się na indywidualne podejście dziecka do wyboru materiału rozwojowego oraz miejsca pracy. Dajemy dziecku przestrzeń, wolność i szanujemy jego prawo do wyboru własnej drogi w poszukiwaniu rozwiązań. Oczekujemy zaś by dzieci pracowały zgodnie z przyjętymi zasadami: szacunku do pracy innych dzieci oraz poszanowania pomocy rozwojowych.